در سخنان امامان اهل بیت ع، شِکوه‏ها و نکوهش هایی نسبت به مردم کوفه وجود دارد. در برخی از گلایه­ها، عباراتی سنگین همچون «اشباه الرجال» در میان سخنان امیرالمؤمنین علی ع وجود دارد. البته در کنار این نکوهش ‏ها، رفتار برخی از مردم کوفه چنان تحسینی چنان عمیق و با عظمت و پایدار است که نکوهش‏ ها به گونه ای بازگشت به روحیه عموم مردم نیست. بلکه مربوط به برخی از این مردم (هواداران حزب عثمانیه)  و مختص به زمان هایی است که آنان در اثر شرایط بحرانی، از شدت ارعاب و وحشت حاکمان، عقب‏نشینی نموده اند. به نظر می ‏رسد روحیه و چهره فرهنگ عمومی مردم کوفه، فرهنگ علوی است. فرهنگی که بسیار عمیق و استوار در راستای اهداف اهل بیت (ع) می‏باشد و جریان عظیم فرهنگی که امیر المؤمنین (ع) در عراق به ویژه کوفه پدیدار ساخت، سال‏ های سال اثرات آن ماندگار شد.

از طرفی فضایل اهل بیت علیهم السلام، از آنان یک موقعیت ممتاز در جهان اسلام بوجود آورد، بطوری که نگرش ها را از هر سمت و سو، حتی از شام پایتخت ستم و جاهلیت به سوی مدینه الرسول؛ معطوف داشت، این حقیقت در عراق به ویژه در کوفه،  بیشتر از همه جا حتی برتر از حجاز و مدینه تجلی کرد. تا جائیکه کوفه مرکز عراق، مرکز تشیع علوی و مرکز فرهیختگان و دل باختگان و پایگاه هواداران اهل بیت شد. خون هایی که کوفه به پای تحقق آرمانهای عترت هدیه نمود، هیچ شهر و دیاری انجام نداد.

کوفه تا نیمه اول قرن سوم هجري هسته قیام و تکیه گاه جنبشهاي علویان وتدارک کننده قیام های نیرومند و مرکزتجمع دوستداران امامان بود بیش از همه جا در آن شهر تمرکز داشتند و جمعیتی انبوه داشتند، به طوري که امام باقر علیه السّلام پیامبر کوفه لقب گرفت، وبیشترین اصحاب ویاران و راویان حدیث از مردم کوفه بودند و یا اصالت کوفی داشتند. تا جائیکه کوفه از مراکز مهم نقل حدیث شد

از این رو رشد و شکوفایی اندیشه شیعه در ایران تا ماوراء النهر و رودخانه سند، مدیون تلاش شیعیان کوفه بود. با این همه، بدون شک شیعیان کوفه در تلاشها و فعالیتهایشان از راهنماییهاي امامان بی بهره نبودند علاوه بر این، کوفه تا پایان دوره خلافت امویان مرکز سیاسی و اداري سرزمینهاي شرقی خلافت امویان (از آذربایجان تا خراسان و ماوراء النهر و رودخانه سند) بود.