بسم الله الرحمن الرحیم

فرق و مذاهب اسلامی در پی اختلاف نظر مسلمانان در مسائل کلامی و فقهی پدیدار شده، در طول تاریخ تطور یافته اند. مسائلی همچون جانشینی پیامبر ص، نقش عمل در ایمان و … موجب افتراق امت به فرق اسلامی شد. هر یک از فرق اسلامی نیز بر سر اختلاف نظری در کلیات و جزئیات مسأله مورد مناقشه در گذر زمان به فرقه های فرعی دیگری تقسیم شد.

پیدایش، تفرّق و تطور هر یک از فرق و مذاهب اسلامی در زمان و موقعیت جغرافیایی خاصی صورت گرفته و معمولا بی ارتباط از سایر فرق اسلامی نبوده است، در کش و قوس یافتن حکم مرتکب کبیره، خوارج و مرجئه پدیدار شدند و هر یک از آنها جبهه ای متفاوت و در یک سوی طیف کفر و ایمان قرار  می گرفت.

توجه جدی تر به تاریخ و جغرافیای پیدایش، تثبیت و گسترش فرق اسلامی با محوریت زمان راهکاری برای یافتن خلاءهای مطالعاتی در این راستاست. در این طرح هر یک از فرق اسلامی از زمان پیدایش تا زوال با محوریت تاریخ و جغرافیای حیات و آثار بنیانگذاران، اندیشمندان و آثار باقی مانده از ایشان گزارش می شود.